Vul de lege vakken in om je grenzen aan te geven

T Elke cartografie heeft haar eigen lege plekken, gaten of weglatingen, opzettelijk of onbewust. Historici van de cartografie hebben gewezen op de politieke implicaties van deze cartografische stiltes, vooral tijdens perioden van koloniale verovering of wanneer grenzen werden getrokken. De hypothese die ten grondslag ligt aan dit werk is dat kaartfragmenten, verre van verouderd, vandaag de dag nog steeds heuristische mogelijkheden bieden voor het analyseren van de politieke inzet van symbolische voorstellingen van de grens. Hoe worden blanco kaarten gebruikt om bepaalde gebieden (in-)zichtbaar te maken, nu de staat niet langer het monopolie heeft op het wit of zwart maken van de kaart? Welke kwesties van informatieve (de-)regulering komen naar voren als we kijken naar de logica van het weglaten die vandaag de dag aan het werk is, met name in grensoverschrijdende gebieden waarvan de grenzen soms onzeker zijn? Het Amazonegebied, en meer specifiek Frans Guyana, is een ideale plek om op zoek te gaan naar antwoorden op deze vragen. Historisch en symbolisch gemarkeerd door lege kaarten, kan deze territoriale marge in veel opzichten ook worden beschouwd als een cartografische marge. Onderzoek naar drie metrologische systemen voor het opsporen van illegale goudpannen, het meten van biodiversiteit en het in kaart brengen van informele nederzettingen biedt de mogelijkheid om systemen uit de institutionele, wetenschappelijke, burgerlijke en inheemse sfeer te onderzoeken. Door het belang van empirisch onderzoek te verdedigen om zo dicht mogelijk bij de actoren (kaartproducenten en -gebruikers), systemen (codes en gegevens) en methoden (in situ en op afstand) te blijven, en door een aanpak te ontwikkelen die zowel multi-sited als interdisciplinair is en geografie, geografische informatiewetenschappen en wetenschaps- en technologiestudies (STS) combineert, maakt dit onderzoek deel uit van het opkomende veld van kritische gegevensstudies. Op basis van deze casestudies leidt het tot een interdisciplinaire reflectie over de twee belangrijkste vormen van verzet tegen het invullen van de leemtes op de kaarten die zijn waargenomen vanaf de oevers van de Maroni tot aan de grenzen van de Oyapock: counter-mapping en cartografische fuga. Dit voorstel maakt het mogelijk om enerzijds een geografie van geodigitale onwetendheid te overwegen die vergeten, verborgen of vernietigde kennis blootlegt en anderzijds een geografie van geodigitale weerstand die alternatieven voor dominante ruimtelijke representaties zichtbaar maakt. Samen maken deze twee logica's van cartografische ongedisciplineerdheid het mogelijk om de lege plekken in hedendaagse kaarten op te vatten als een kans om onze manieren van kijken naar deze grensregio's te diversifiëren, die verre van alleen maar 'lege werelden' zijn, zoals ze soms worden beschreven.